Ukierunkowanie polityki spójności UE na osiąganie maksymalnego wpływu na wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Reforma w 10 punktach

131122 Przechwytywanie 3

Budżet UE na lata 2014-2020 przewiduje zainwestowanie w ramach polityki spójności kwoty 325 mld EUR w państwach członkowskich, ich regionach i miastach, by osiągnąć ogólnounijne cele w zakresie wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy, a także przeciwdziałania zmianie klimatu, zależności energetycznej i wykluczeniu społecznemu.

1. Inwestowanie we wszystkich regionach UE, a także dostosowanie poziomu wsparcia oraz wkładu krajowego (poziom współfinansowania) do poziomu rozwoju tych regionów:

regiony słabiej rozwinięte (PKB < 75 % średniej UE-27)

regiony w okresie przejściowym (PKB od 75 % do 90 % średniej UE-27)

regiony lepiej rozwinięte (PKB > 90 % średniej UE-27)

2. Kierowanie środków do kluczowych sektorów wzrostu: Inwestycje realizowane w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) będą dotyczyć czterech głównych celów: innowacji i badań, agendy cyfrowej, wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz gospodarki niskoemisyjnej, w zależności od kategorii regionu (słabiej rozwinięty: 50%, w okresie przejściowym: 60% oraz lepiej rozwinięty: 80%). Na wspomniane sektory przeznaczona zostanie kwota blisko 100 mld EUR, z czego co najmniej 23 mld EUR na wsparcie procesu przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną (efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii). W tym kontekście istnieją odrębne zobowiązania dotyczące przeznaczania środków z EFRR (regiony słabiej rozwinięte: 12 %, w okresie przejściowym: 15 % oraz lepiej rozwinięte: 20 %).

Około 66 mld euro zostanie zainwestowanych w priorytetowe transeuropejskie połączenia kolejowe i w realizację głównych projektów w zakresie infrastruktury ochrony środowiska w ramach Funduszu Spójności.

Za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) polityka spójności wniesie znaczący wkład w osiąganie priorytetowych celów UE w dziedzinie zatrudnienia, np. poprzez szkolenia i uczenie się przez całe życie, edukację i włączenie społeczne (co najmniej 20 % środków z EFS będzie obowiązkowo przeznaczanych w każdym państwie członkowskim na wsparcie tego celu). Przydział środków w ramach EFS zostanie ustalony zgodnie z potrzebami każdego państwa członkowskiego, z zastrzeżeniem wcześniej ustalonego minimalnego poziomu, co w efekcie da całkowitą kwotę w wysokości co najmniej 70 mld EUR. Nowa inicjatywa na rzecz zatrudnienia młodzieży, powiązana z EFS i warta co najmniej 6 mld EUR, będzie służyć wdrażaniu gwarancji dla młodzieży.

3. Ustalenie jasnych, przejrzystych, wymiernych celów oraz założeń w zakresie rozliczalności i wyników: Kraje i regiony będą musiały wcześniej ogłosić, jakie cele zamierzają osiągnąć przy wykorzystaniu dostępnych zasobów, i wyraźnie wskazać, w jaki sposób zamierzają mierzyć postępy w osiąganiu tych celów. Pozwoli to na regularne monitorowanie oraz umożliwi debatę na temat sposobów wykorzystania zasobów finansowych. Będzie to oznaczać możliwość udostępnienia dodatkowych funduszy na realizację programów osiągających lepsze wyniki (poprzez tzw. „rezerwę na wykonanie”) pod koniec danego okresu.

4. Określenie warunków przed uruchomieniem środków w celu zapewnienia bardziej skutecznych inwestycji. Na przykład strategie związane z „inteligentną specjalizacją” mające na celu ustalenie konkretnych atutów i możliwości, reformy przyjazne dla przedsiębiorców, strategie w dziedzinie transportu, środki mające na celu usprawnienie systemów zamówień publicznych, zgodność z przepisami w dziedzinie ochrony środowiska, strategie w zakresie zatrudnienia młodzieży, przeciwdziałanie przedwczesnemu zakończeniu nauki szkolnej lub promowanie równości płci i zakaz dyskryminacji – to wszystko stanowi konieczne warunki wstępne.

5. Ustanowienie wspólnej strategii na rzecz większej koordynacji i mniejszego dublowania działań: Wspólne ramy strategiczne stanowią podstawę lepszej koordynacji pomiędzy europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi (EFRR, Fundusz Spójności i EFS jako trzy fundusze w ramach polityki spójności, jak również fundusze na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i rybołówstwa). Oznacza to także lepsze powiązanie z innymi instrumentami UE, takimi jak „Horyzont 2020”, „Łącząc Europę” lub program na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych.

6. Ograniczenie biurokracji i uproszczenie zasad korzystania z inwestycji UE dzięki wspólnym zasadom odnoszącym się do wszystkich europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, jak również uproszczone zasady rachunkowości, bardziej ukierunkowane wymogi w zakresie sprawozdawczości i większe wykorzystanie technologii cyfrowych („e-spójność”).

7. Wzmocnienie miejskiego wymiaru polityki poprzez przeznaczenie minimalnej kwoty zasobów z EFRR na zintegrowane projekty w miastach — oprócz innych wydatków w obszarach miejskich.

8. Wzmocnienie współpracy granicznej i ułatwienie tworzenia większej liczby projektów transgranicznych. Ponadto zapewnienie, by strategie na rzecz makroregionów, takich jak Dunaj oraz Morze Bałtyckie, były wspierane w ramach programów krajowych i regionalnych.

9. Zapewnienie, by polityka spójności była lepiej powiązana z szerzej pojętym zarządzaniem gospodarczym w UE: Programy będą musiały być spójne z krajowymi programami reform i powinny dotyczyć istotnych reform określonych w wyniku zaleceń dla poszczególnych krajów w ramach europejskiego semestru. W razie potrzeby Komisja może zwrócić się do państw członkowskich – w ramach tzw. klauzuli „warunkowości makroekonomicznej” — o zmianę programów wspierających najważniejsze reformy strukturalne. W ostateczności może ona zawiesić środki w przypadku systematycznego i poważnego naruszania zaleceń gospodarczych.

10. Zachęcanie do szerszego stosowania instrumentów finansowych w celu zapewnienia MŚP większego wsparcia i dostępu do kredytów: Pożyczki, gwarancje i kapitał własny/kapitał wysokiego ryzyka będą wspierane z funduszy UE za pomocą wspólnych przepisów i szerszego zakresu ich stosowania oraz zachęt (np. wyższe poziomy współfinansowania). Nacisk położony raczej na kredyty niż na dotacje powinien poprawić jakość projektów i zniechęcić do zależności od dotacji.

Autor: Komisja Europejska