Rozszerzenie UE
- Biuro Wielkopolski w Brukseli
Rozszerzenie UE jest dynamicznym procesem polegającym na przyłączaniu nowych państw członkowskich. Europejska Wspólnota Gospodarcza, która została powołana 1 stycznia 1958 r. liczyła pierwotnie sześciu członków: Belgię, Francję, Niemcy, Włochy, Luksemburg i Holandię. Po 1973 r. przyłączyło się dziewięć kolejnych krajów Europy Zachodniej. Największe rozszerzenie miało miejsce 1 maja 2004 r., już po przekształceniu EWG w Unię Europejską. Do wspólnoty dołączyło dziesięć państw Europy Środkowej i Wschodniej, w tym Polska. W 2007 r. do UE przystąpiły Bułgaria i Rumunia, a w 2013 r. Chorwacja uzyskała status 28. państwa członkowskiego UE.
Etapy rozszerzenia:
1973 - pierwsze rozszerzenie: Dania, Irlandia, Wielka Brytania
1981 - drugie rozszerzenie: Grecja
1986 - trzecie rozszerzenie: Hiszpania, Portugalia
1995 - czwarte rozszerzenie: Austria, Finlandia, Szwecja
2004 - piąte rozszerzenie - część pierwsza: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry
2007 - piąte rozszerzenie - część druga: Bułgaria, Rumunia
2013 - szóste rozszerzenie: Chorwacja
Zgodnie z artykułem 49 Traktatu o Unii Europejskiej „Każde państwo europejskie, które szanuje zasady określone w artykule 6 ustęp 1, może się ubiegać o członkostwo w Unii.” Zasady, o których mowa to: wolność, demokracja, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, poszanowanie państwa prawa. Są one wspólne dla państw członkowskich. Kraje kandydujące do UE muszą spełnić kryteria kopenhaskie określone przez przywódców krajów UE na szczycie w Kopenhadze w 1993 r. Zalicza się do nich:
- kryteria polityczne: stabilne instytucje demokratyczne, państwo prawa, poszanowanie praw człowieka oraz poszanowanie i ochrona mniejszości;
- kryteria ekonomiczne:sprawnie działająca gospodarka rynkowa i zdolność do stawienia czoła konkurencji i siłom rynkowym w UE;
- zdolność do przyjęcia na siebie wymogów członkostwa, włączając w to przestrzeganie celów unii politycznej, gospodarczej i walutowej;
- przyjęcie całego prawnego dorobku wspólnotowego (acquis communitaire) oraz zapewnienie jego skutecznego wprowadzania w życie przez odpowiednie struktury administracyjne i sądownicze.
Proces przystąpienia do UE, nazywany procesem akcesyjnym, składa się z trzech etapów, a zamknięcie każdego z etapów wymaga zatwierdzenia ze strony wszystkich państw członkowskich:
W proces akcesyjny włączone są najważniejsze instytucje UE:
- Kraj europejski spełniający kryteria zawarte w artykule 2 Traktatu o Unii Europejskiej składa do Rady UE formalny wniosek;
- Rada informuje Parlament Europejski, Komisję Europejską oraz parlamenty narodowe
- Rada Europejska nadaje status kraju kandydującego po otrzymaniu pozytywnej opinii Komisji i zatwierdzeniu przez Radę Europejską;
- Po jednogłośnej decyzji Rady UE rozpoczynane są negocjacje;
Negocjacje akcesyjne obejmują kwestie zdolności kraju kandydującego do przyjęcia zobowiązań, które wynikają z członkowstwa. Dotyczą również warunków i terminu przyjęcia kraju kandydującego, wdrożenia i stosowania obowiązujących praw i zasad UE. Prawa i zasady (nazywane acquis) nie podlegają negocjacjom. - UE przeprowadza negocjacje z państwem kandydującym;
- Jednocześnie z negocjacjami przeprowadza się tzw. screening, czyli przegląd prawa kraju kandydującego do UE pod kątem jego zgodności z prawem unijnym;
- Komisja Europejska poprzez publikowanie dokumentów strategicznych oraz sprawozdań dotyczących każdego z kandydatów informuje Parlament Europejski i Radę o postępach w procesie negocjacji;
- Po pozytywnym zakończeniu negocjacji wyniki wprowadza się do projektu traktatu akcesyjnego i przedkłada się je do zatwierdzenia w Parlamencie Europejskim;
- Parlament Europejski przyjmuje wynegocjowany układ większością głosów, następnie Rada UE przyjmuje jednomyślnie projekt Traktatu akcesyjnego;
- Traktat zostaje podpisany i ratyfikowany przez dany kraj kandydujący oraz wszystkie państwa członkowskie;
Po zakończeniu procesu ratyfikacyjnego traktat akcesyjny wchodzi w życie i kraj przystępujący staje się państwem członkowskim UE.
Obecnie pięć państw ma status kandydata, są to: Albania, Czarnogóra, Macedonia, Serbia, Turcja. Bośnia i Hercegowina ma status potencjalnego kandydata. O przystąpienie do UE stara się również Kosowo, jednakże ze względów na brak uznania przez niektóre państwa statusu niepodległości, państwo to nie uzyskało jednogłośnego poparcia wszystkich obecnych członków UE.
Islandia wystąpiła o członkostwo w 2009 r., ale eurosceptyczny rząd Islandii, który objął władzę w 2013 r., zdecydował o zawieszeniu negocjacji akcesyjnych, nie wycofując przy tym wniosku o członkostwo.
Źródło: www.europa.eu
